سخن مشاور مدیریت:

فیسبوک یک قدم با ایجاد هیئت جهانی نظارت بر محتوا فاصله دارد. آیین نامه داخلی هیئت که در تاریخ ۲۸ ژانویه منتشر شد، طرح اولیه آزمایشی بی‌سابقه‌ای را برای خود گردانی شرکت های حوزه ی فناوری تعیین می کند. حال آنکه دلایلی وجود دارد که تردید کنیم آیا فیسبوک به تنهایی قادر است مشکلاتی مانند انتشار اطلاعات نادرست یا نفرت پراکنی را حل کند؛ در این باره باید نگاهی دقیق‌تر به چگونگی پیشنهادهای هیئت نظارت برای تصمیم گیری انداخت.

وقتی که مارک زاکربرگ دو سال پیش از تاسیس یک «دیوان عالی» نظارت بر محتوای فیس بوک صحبت کرد، رسوایی های موجود برای شرکت دردسرساز شدند: از دخالت «کمبریج آنالیتیکا» در انتخابات ایالات متحده گرفته تا نسل‌کشی در کشور میانمار، که با انتشار پست های تحریک کننده و خشونت برانگیز در فیسبوک تشدید شده بودند. از بین رفتن اعتماد مردم به این شرکت، باعث شد قانون گذاران خواستار تغییر حساسیت و پیگیری بیشتری نسبت به این موضوع داشته باشند. تصمیمات فیسبوک مبتنی بر محدود کردن سخنان و محتوا، از جمله ممنوع کردن انتشار تصاویر برهنه و سو استفاده از شباهت افراد تقلبی (Fraud) ، اغلب با انتقادهای زیادی از سوی مردم روبرو شدند.

فیس بوک می خواهد که هیئت نظارت مسئولیت این تصمیمات را بر عهده بگیرد. طبق آیین نامه زمانی که تیم نظارت بر محتوا پست یا عکسی را در فیسبوک‌ یا اینستاگرام حذف می کند، کاربر می تواند درخواست تجدید نظر بدهد تا این درخواست به دست هیئت نظارت برسد و در نهایت آن ها هستند که تصمیم میگیرند، که محتوای مورد نظر حذف شود یا باقی بماند. رای اعضای ۴۰ نفری هیئت نظارت به فیسبوک ابلاغ می شود تا طی ۷ روز به اجرا درآید. همچنین هیئت نظارت می تواند درباره سیاست های محتوایی موجود نظرات و پیشنهاداتی «غیر الزامی» ارائه کند و فیسبوک پاسخ خود به این نظرات را در انظار عموم بیان کند. فیسبوک موافقت کرده است که به مدت شش سال، سالانه 130 میلیون دلار به عنوان بودجه هیئت مدیره، به صورت ودیعه قانونی مستقل، که شرکت حق ابطال آن را ندارد، پرداخت کند.

به دلیل آنکه فیسبوک فهرست اولیه نامزدهای انتخاباتی هیئت نظارت را، از بین متخصصین بین المللی انتخاب می کند، ریسک اینجاست که ممکن است، هیئت متشکل از اعضایی شود که برای شرکت بیش از اندازه احترام قائل هستند؛ و مشکل اساسی تر منشور بنیادی است که هیئت نظارت را اینگونه شرح می دهد، «هیئتی که تصمیمات اجرایی مربوط به محتوا را بررسی می کند و تشخیص می دهد که این محتوا با ارزش ها و سیاست های فیسبوک همخوانی دارند یا نه». اگر هیئت نظارت تبدیل گردد به اتاق پژواکی شود که تنها وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن ایده‌ها و باورها از طریق تکرار در یک سیستم بسته، که اجازه حرکت آزادانه ایده‌ها یا مفاهیم رقابتی دیگر را نمی‌دهد، که در خدمت ارزش های واهی ترسیم شده است، سیلیکون والی، منطقه ای در سانفرانسیسکو که بسیاری از شرکت های مطرح انفورماتیک جهان در آن قرار دارند، اعتبار خود را در دنیا از دست می دهد.

اما این هیئت برای معتبر شناخته شدن چه کاری باید انجام دهد؟ آیین نامه، مسیر پیشروی به سمت این هدف را نشان می دهد. آیین نامه هیئت نظارت را ملزم می کند که در راستای اصول حقوق بشر پیش برود و همچنین تحلیلی از نحوه ی تصمیم گیری هیئت نظارت در راستای حقوق جهانی بشر ارائه می دهد. به بیانی دیگر، اگر مبنای تصمیم گیری هیئت نظارت حقوق بشر باشد می تواند اعتماد مردم را جلب کند.

مشکل این است که آیین نامه جاری اختیارات هیئت نظارت را برای حفظ آزادی بیان، هدف شرکت فیسبوک که مارک زاکربرگ در سخنرانی اخیر خود در دانشگاه جورج تاون آن را مورد تاکید قرار داده است، محدود می کند. بنگاه غیرانتفاعی برای مسئولیت اجتماعی، که فیس بوک به آن مأموریت داده است تا ارزیابی مستقلی از حقوق بشر در هیئت مدیره را انجام دهد، دریافته است که حیطه ی اختیارات این هیئت بسیار محدود بوده است چرا که همه ی موارد حقوق بشر، نه فقط آزادی بیان و امنیت شخصی، ممکن است تحت تاثیر تصمیمات مربوط به محتوا قرار گیرند. اگر فیس بوک در رابطه با حفظ حقوق بشر قاطع است، نباید به تعداد محدودی از موارد بسنده کند. هیئت نظارت و مدیر آینده ی آن باید درک کنند که تصمیمات آن ها می تواند گروهی از حقوق بشر مانند آزادی در رای و تجمعات انسانی را تحت تاثیر قرار دهد. این حقوق توسط فیسبوک تعیین نمی شوند بلکه توسط اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد، عهدنامه های بین المللی و دادگاه های حقوق بشر تعیین می شوند.

اعضای هیئت نظارت که در ماه های آینده معرفی می شوند، باید توانایی خود را در راستای اصلاح آیین نامه و تصمیم گیری بر اساس قوانین حقوق بشر به کار گیرند، که کار آسانی نخواهد بود. آن ها ممکن است خود را در موقعیت اولویت دادن به حقوق جهانی کاربرانی بیابند که قوانین کشورشان برای محافظت از آن ها کاری انجام نمیدهد. مثلا اگر دولت میانمار موافق به حذف شدن پست کاربری باشد، اما هیئت نظارت با آن مخالفت کند، چه می شود؟ با اینکه آیین نامه بیان می کند که فیس بوک هر تصمیمی که قوانین را نقض کند، اجرا نمیکند اما اگر هیئت نظارت در برابر قوانین داخلی که حقوق بشر را نقض میکنند، تسلیم شود اعتبار خود را بر باد می دهد. در مواردی، ممکن است، اصول حقوق بشر نتوانند به مشکلات پیش آمده مربوط به محتوای دیجیتال پاسخ واضحی بدهند.

اگر هیئت موافقت کند که هنگام تصمیم گیری به فکر حفظ حقوق بشر باشد می تواند به تفکرات جدید و ایجاد دغدغه های مشابه (حفظ حقوق بشر) برای دیگران نیز منجر شود . زمانی که با نوآ فلدمن از مدرسه ی حقوق هاروارد، کسی که ایده ی دادگاه عالی فیسبوک را با زاکربرگ درمیان گذاشت، صحبت کردم، متوجه شدم او بر این باور است که ممکن است روزی سایر شرکت های فناوری در موقعیت های حساس خود به هیئت نظارت رجوع کنند، البته اگر لازم الاجرا بودن تصمیمات را بپذیرند.

هرچه بیشتر اختیارات هیئت محدود شود، بیشتر اعتبار خود را از دست می دهد. آمنستی اینترنشنال در گزارش اخیر خود اذعان می دارد که نظارت فراگیرنده ی فیس بوک تهدیدی برای حقوق بشر محسوب می شود. جو وبستی، نویسنده ی این گزارش، گفت: « تمرکز روی سیاست محتوایی تا اینجا به نفع فیس بوک بوده است چون باعث شده است سوالات درباره ی خود بیزینس به حداقل برسد». هیئت نظارت باید برای ارائه ی پیشنهادات، خصوصا پیشنهاداتی که به طور مستقیم الگوی درآمدزایی فیس بوک یا «الگوریتم نیوز فید» را به چالش میکشند، اختیار کامل داشته باشد.

اختیارات هیئت نظارت محدود است. کیت کلونیک، محقق حقوق در مدرسه ی حقوقی جان و ییل، اذعان کرد:« در ۱۵ سال اخیر کاربران تقریبا این امکان را نداشتند که اجرای قوانین توسط فیسبوک را مورد سوال قرار دهند یا درباره ی چگونگی این قوانین نظر بدهند. تشکیل هیئت نظارت قدمی مهم اما کوچک به سمت جلو است. « اگر هیئت نظارت در خودگردانی شکست بخورد پیامی واضح و چالش انگیز برای قانون گذاران به جا خواهد گذاشت: فیسبوک باید کنترل شود».

منبع: HBR