آیا کسب و کار شما برای دوران پسا کرونا آماده است؟
سخن مشاور مدیریت:
دنیای امروز با دنیای گذشته به دليل بحران و فراگیری ویروس‌کرونا متفاوت شده و شاید هیچ‌کس نداند این فراگیری و اثرگذاری بر روی کسب و کارها تا کجا ادامه خواهد داشت. مشاوران کسب و کار هر کدام ایده‌های مختلفی در برابر سناریو‌های احتمالی پیش روی ما دارند، اما از نگاه استراتژیک و راهبردی، چه فکری برای کسب و کار خود کرده‌اید؟
آیا به فکر دریافت خدمات مشاوره مدیریت برای این کار بوده‌اید؟ و یا اینکه خود شما به عنوان رهبر کسب و کار دست به اقداماتی زدید؟ در ادامه از نگاه مجله‌ی کسب و کار هاروارد می‌خوانیم که چطور باز انطباق درستی با بحران فراگیر کرونا برای کسب و کارهایمان داشته باشیم.
در كنار بحران شديد سلامت و فراگیر ناشي از بيماري كروناويروس، مديران سرتاسر جهان با چالش‌های شغلی عظيمی روبرو هستند: کاهش و حتی حذف تقاضاي‌های مشتري، اصلاحات قانوني و مقرراتی چشم‌گیر، قطع زنجيره تأمين، بيكاري ، ركود اقتصادي و افزايش عدم اطمينان نسبت به آینده. از این‌رو تمامی فعالان تجاری و کسب و کار نیاز به راه‌هایی برای بهبودی وضع موجود دارند. مشخصا واکنش‌های موقت کار نمی‌کنند و اکنون زمان آن رسیده که سازمان‌ها زمینه‌ای برای بهبودی خود را فراهم کنند.
نظریه پرداز مدیریت "هنری مینتزبرگ" استراتژی معروف را به عنوان P5) position, plan, perspective, projects, and preparedness) اینگونه تعریف می‌کند: برنامه، چیدمان، الگوسازی، قرار گرفتن در موقعیت و ایجاد چشم‌انداز. در این متن چارچوب او برای ارائه پیشنهاد 5 Ps را با وضع موجود و بحران سلامتی ناشی از کرونا تطبق داده‌ایم. سوالات زیر می‌تواند شما را راهنمایی کند تا برای تلاش به منظور بازگشت از بحران راهبرد درستی اتخاذ کنید.
1- پس از همه‌گیری کرونا به چه موقعیتی می‌توانید دست یابید؟
position
برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک هوشمند، باید موقعیت سازمان خود را در محیط خود درک کنید؛ شما در بازار خود چه کسی هستید؟ در اکوسیستم خود چه نقشی دارید؟ و رقبای اصلی شما چه کسانی هستند؟ شما همچنین باید درک کنید که لاجرم به کجا هدایت می‌شوید؟! آیا می‌توانید عملیات خود را متوقف کنید و بعد از همه‌گیری مجدداً بدون تغییر راه‌اندازی کنید؟ آیا می‌توانید بازار از دست رفته را بازیابی کنید؟ آیا شما ورشکسته خواهید شد یا می‌توانید به عنوان یک رهبر بازار که ناشی از تحولات در جریان قفل است، ظاهر شوید؟ این‌ها سوالاتی است که باید به آن پاسخ دهید.
در طول روزهای اخیر درباره‌ی امکان فعالیت اقتصادی بسیاری از صنایع حرف‌هایی را می‌شونیم. از جمله در صنعت توریسم و مسافرت، هتل‌داری و صنایع مرتبط با برگزاری رویدادهای فیزیکی. از طرف دیگر برای برخی صنایع می‌شنویم که شرکت‌هایی هستند که رشد خود را سرعت بخشیده‌اند. این به آن دلیل است که ارزش پیشنهادی مناسبی برای این فضا دارند (Value Proposition).
مثلا افرادی که در تهیه تجهیزات دفتری و اداری فعال‌اند، ابزارهای ارتباطی و دورکاری با اینترنت را ارائه می‌دهند و یا خدمات تحویل درب منزل را راهبری می‌کنند. به دليل همین تفاوت‌های ذاتی در خلق ارزش شرکت‌ها مقاوت متفاوتی از خود نشان می‌دهند. پس قدم‌هایی آهسته برای کسب موقعیت خود در دنیای بعد از بحران بردارید.
2- برنامه شما برای بازگشت به وضع قبلی چیست؟
plan
برنامه، مجموعه‌ای از اقدامات عملی است که راه رسیدن به موقعیتی را که امیدوارید به آن برسید نشان می‌دهد. باید آنچه را که امروز انجام می‌دهید را بتوانید فردای بازگشت به شرایط عادی توضیح دهید. در شرایط فعلی سؤال درست این است که شما برای گذر و نه حل بحران چه کار باید بکنید و پس انجام آن چه وضعیتی خواهید داشت.
فقدان برنامه فقط باعث نابسامانی در وضعیت کنونی می‌شود. راهکار آن این است که با نگاه عمیق ببینید، برنامه‌ریزی کنید و با آینده‌نگری دست به اقدام بزنید.
3. فرهنگ و هویت شما چگونه تغییر خواهد کرد؟
Perspective
چشم‌انداز، یعنی جوری که یک سازمان دنیای پیرامون و خود را در آن می بیند. به احتمال بسیار زیاد، در نتیجه بیماری همه‌گیر کرونا، فرهنگ و هویت شما تغییر خواهد کرد. در اثر یک بحران این امکان وجود وارد که در نتیجه مردم گرد هم آیند و روحیه استقامت جمعی تسهیل شود - اما همچنین از سوی دیگر این امکان می‌رود که افراد را از هم دور کند. چرا؟ چونکه غالباً مراقب خودشان هستند و این یعنی بی‌اعتمادی به غیر! خیلی مهم است که توجه داشته باشید که چشم‌انداز شما چطور از آب در خواهد آمد، این بدان معناست که فقط چشم انداز نداشته باشید و حتما و حتما آن را به بوته‌ی آزمایش بگذارید.
سازمان شما از نظر فرهنگی چقدر برای مقابله با بحران آماده بود؟ آیا اوضاع جاری باعث شد تا کارمندان شما جمع شوند یا آن‌ها را از هم دور کنند؟ آیا با پایان یافتن این وضعیت، آن‌ها سازمانی متفاوت را خواهند دید؟ پاسخ‌های شما به شما می‌گوید که با پایان یافتن همه‌گیری، چه چشم‌اندازی می‌توانید به دست آورید؟! پس دست به کار شوید و خود عامل تعیین وضعیت باشید.
4- به چه پروژه‌های جدیدی نیاز دارید تا آن‌ها را اجرا، راه‌اندازی و هماهنگ کنید؟
projects
پاسخ‌های شما به سؤال فوق باید شما را به مجموعه‌ای از پروژه‌های قابل اجرا برای مقابله با مشکلات مربوط به ویروس‌كرونا هدایت کند. چالش اصلی اولویت‌بندی و هماهنگی است که در نتیجه‌ی آن آینده‌ی سازمان را تضمین می‌کند. از شروع پروژه‌های بی‌شماری که همه به منابع بحرانی یکسان وابسته هستند برحذر باشید و توجه داشته باشید که ممکن است این پروژه‌ها به افراد خاص مانند مدیران ارشد یا بخش‌های خاص مانند IT وابسته باشند. با ایجاد پروژه‌های جدید زیاد، شما ممکن است با جنگ بر سر منابع مواجه شوید که پاسخ‌های استراتژیک و سریع شما را به تأخیر انداخته یا خنثی می‌کند. پس برای اجراء پروژه‌های جدید، اول از همه در مورد منابع تصميم‌گیری کنید.
5- شما چقدر برای اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های خود آمادگی دارید؟
preparedness
نهایتا دست به‌کار شوید و آمادگی سازمان خود را ارزیابی کنید. آیا شما آماده و قادر به انجام پروژه‌های مورد نظر خود هستید، به ویژه اگر بخش بزرگی از سازمان شما به دورکاری مجبور شده باشد؟ مشخصا ما در سطح فردی، تیمی، سازمانی و ملی تفاوت‌های زیادی در آمادگی مشاهده می‌کنیم. منابع و نیروهای مورد نظر، جدای از سرعت و کیفیت از لحاظ فرآیندها منجر به تصمیم‌گیری بسیار متفاوت عمل می‌کنند و همین تفاوت‌ها تعیین می‌کند چه کسی به موفقیت دست می‌یابد و چه کسی از موفقیت باز خواهد ماند.
ما برای شما ۵ سوال طرح کردیم که این می‌تواند به شما در ترسیم حرکات فعلی و آینده‌ی کسب و کارتان کمک کند. توجه داشته باشید که مشتریان شما به یاد خواهند آورد که شما در هنگام بحران چگونه واکنش نشان داده‌اید. به عنوان مثال، افزایش قیمت در هنگام کمبود، می‌تواند در رضایت‌مندی آینده‌ی مشتریان تأثیر بسزایی داشته باشد.
ویروس کرونا تأثیرات بی‌سابقه‌ای بر جهان داشته است و متاسفانه باید بگوییم که بدترین وضعیت آن از حیث اثرگذاری هنوز ایجاد نشده است. اگر قرار باشد شما در دنیای کسب و کار آینده حضور داشته باشید باید از امروز اقدام مرتبط با آن را آغاز کنید. انجام این کار به ما و همه‌ی جهانیان کمک می‌کند تا جهت بهبود فضای کسب و کار و نهایتا ایجاد مقاومت آتی نقش بهتری بازی کنند.
منبع: HBR
مشاور و مدیر مارکتینگ و برندینگ شرکت تجربه شاپرک آبی
